غزال راهب عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و رییس بخش مسکن و سیستم‌های ساختمانی در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی در خصوص چالش‌های تامین مسکن در بافت‌های فرسوده و پیشنهادهای موفقیت در این بافت‌ها توضیحاتی ارایه کرد. 

رییس بخش مسکن و سیستم‌های ساختمانی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اعلام اینکه بر اساس آمارهای رسمی  در بازه زمانی ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۵ نیاز نوسازی واحدهای مسکونی شهری حدود سه میلیون خانه است بر اهمیت تمرکز بر بافت‌های فرسوده و بهره‌مندی از ظرفیت‌های آن بافت‌ها تاکید کرد.

۲۰ درصد مساحت و ۳۰ درصد جمعیت شهری در بافت فرسوده است

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به اینکه بر اساس طرح جامع مسکن باید سالانه یک میلیون واحد مسکونی شهری و روستایی احداث شود و همچنین طبق قانون جهش تولید مسکن، ساخت سالانه ۴۶۸ هزار واحد مسکن شهری و نوسازی ۳۰۰ هزار واحد شهری در بافت ناکارآمد در برنامه پیش‌بینی شده است، گفت: در دهه‌های اخیر رشد سریع شهرنشینی منجر به افزایش حاشیه‌نشینی شد. بر اساس آمار محلات دارای بافت ناکارآمد حدود ۲۰ درصد در سطح و ۳۰ درصد جمعیت شهرها را به خود داده‌اند که این آمار حکایت از اهمیت نوسازی  مسکن دارد.

فرصت‌سازی و روان‌سازی جریان بهسازی بافت‌های ناکارآمد

راهب یادآور شد: در دهه‌های اخیر الگوهای فراوانی برای نوسازی بافت ناکارآمد تجربه شد. روش‌های مداخله مبتنی بر تخریب، نوسازی و تجمیع الگوهای مشارکتی با تکیه بر بازآفرینی غیرکالبدی محلات در کنار نوسازی کالبدی، اجرای پروژه‌های محرک طرح توسعه، ارائه مشوق‌های مالی اعتباری و قانونی برای رونق‌دادن به ساخت و ساز در این بافت‌ها در حمایت از دو طرف عرضه و تقاضا، راهکارهای پیشنهادی دستور کار بهسازی بافت‌های ناکارآمد بوده است که به نظر می‌رسد با وجود تمامی برنامه‌های توسعه توفیق چندانی در حل مسئله مسکن نداشته است.

راهب در بیان پیشنهادهای خود برای تولید مسکن در بافت‌های ناکارآمد بر نقش دولت‌ها در فرصت‌سازی و روان‌سازی جریان بهسازی بافت‌های ناکارآمد، وضع ضوابط و مقررات، مانع‌زدایی برای تسریع و تسهیل در موضوع نوسازی بافت‌های ناکارآمد و اعمال کنترل و نظارت کیفی فرآیندها تاکید کرد.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات راه مسکن و شهرسازی گفت: محلات واقع در بافت‌های ناکارآمد ظرفیت مناسبی برای پذیرش تراکم بیشتر و حل معضل کمبود مسکن در کنار نوسازی خود بافت  محسوب می شوند. باید توجه داشت که سیاست‌های افزایش تراکم از یک طرف به کاهش کیفیت سکونت در این بافت‌ها و دسترسی به سرانه‌های خدماتی و از سوی دیگر به افزایش ارزش اقتصادی زمین و سوداگری منجر نشود.
راهب تصریح کرد: باید تدابیری اتخاذ شود تا سیاست‌های تشویقی و پروژه‌های محرک توسعه با افزایش ارزش اقتصادی زمین و مسکن منجر به رانده شدن ساکنان و به ویژه اجاره‌نشین‌ها به مناطق پایین‌تر و بی‌کیفیت شهری نشود.

به گفته وی، اولویت برنامه‌ریزی در بافت‌های فرسوده حفظ حضور ساکنان در بافت و عدم مهاجرت آنها به مناطق بی‌کیفیت شهری است.

راهب با تاکید بر اینکه حل مسئله مسکن در بافت‌های فرسوده فراتر از امری کالبدی است گفت: نوسازی بافت فرسوده نیازمند ایجاد مدیریت یکپارچه و همگن، همکاری و هم‌افزایی دستگاه‌های سیاستگذار و اجرایی و به طور کلی همه ذینفعان و ذی‌نفوذان است.

وی با تاکید بر اینکه محله محوری و مشارکت جوامع محلی باید اساس  بافت‌های ناکارآمد قرار بگیرد، گفت: هرگونه برنامه‌ریزی باید در پیوند با بستر و ظرفیت‌های محیطی بوده و با مشارکت مردم شکل گیرد. در این راستا، توانمندسازی و ارائه اختیارات به حکمروایی محلی نقش مؤثری خواهد داشت.

وی تصریح کرد: محله‌محوری و مشارکت جوامع محلی باید اساس توسعه بافت‌های ناکارآمد قرار گیرد. این رویکرد منجر به حفظ سرمایه‌های اجتماعی، افزایش کیفیت سکونت و حفظ هویت شهری خواهد شد. در عین حال، محلات نیازمند باز تعریف در قالب الگوهایی پویا و آماده برای پذیرش ساکنان جدید و  الگوهای جدید سکونت هستند.